زیر فشار انحصار اسنپ‌فود؛ از بستن پنل تا تعیین خسارت مالی برای رستورانها
رستوران‌دارها در گفت‌وگو با زومیت از فشارهایی می‌گویند كه بعد از همكاری با رقبای اسنپ‌فود از سوی این شركت به آنها تحمیل شده است.
زیر فشار انحصار اسنپ‌فود؛ از بستن پنل تا تعیین خسارت مالی برای رستوران‌هافناوری ایرانكسب و كارچهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳ - ۲۲:۰۰مطالعه 8 دقیقههانیه كلهرتبلیغاتمشاهده همه ویدئو‌هاتبلیغاتتبلیغاترستوران‌دارها در گفت‌وگو با زومیت از فشارهایی می‌گویند كه بعد از همكاری با رقبای اسنپ‌فود از سوی این شركت به آنها تحمیل شده است .
تبلیغاتشكایت از روند انحصاری اسنپ‌فود در ادامه همان موضوع قدیمی است كه مدعی شده اسنپ‌فود با رستوران‌دارها قراردادهای ویژه‌ای منعقد می‌كند كه یك بند انحصاری در این قراردادها رستورانها را از همكاری با هر پلتفرم دیگری در حوزه سفارش آنلاین غذا منع می‌كند .
در قرارداد ویژه اسنپ‌فود با رستورانها، كارمزد رستوران كمتر می‌شود، رستوران می‌تواند بسته‌های تبلیغاتی دریافت كند و خدماتی به آن ارائه می‌شود كه باعث بهبود دو برابری عملكرد رستوران می‌شود؛ در نتیجه یك نوع تمایز بین رستوران‌های دارای قرارداد ویژه با سایر رستورانها ایجاد می‌شود .
اما طبق بند انحصاری این قراردادها، اگر یك رستوران با یكی از رقبای اسنپ‌فود قرارداد ببندد و در پلتفرم آنها فعالیت كند ممكن است با غیرفعال شدن پنل خود در اسنپ‌فود مواجه شود یا مجبور به پرداخت خسارت مالی شود یا امكانات ویژه‌ای كه اسنپ‌فود برایش در نظر گرفته، قطع شود .
ما در زومیت با تعدادی از رستوران‌دارهایی كه ضمن قرارداد داشتن با اسنپ‌فود مایل به فعالیت در پلتفرم‌های دیگر هستند، گفت‌وگو كردیم تا ببینیم مساله انحصاری بودن قراردادهای ویژه اسنپ‌فود تا چه اندازه صحت دارد و این رستورانها چه تجربه‌ای از فعالیت در پلتفرم‌های دیگر در كنار اسنپ‌فود دارند .
لازم به ذكر است كه هیچ‌كدام از این رستوران‌دارها نخواستند نام‌شان فاش شود و اطلاعات آنها نزد ما محفوظ است.رستوران‌دارها می‌گویند وقتی پلتفرم دیگری نبود ناچار بودیم قرارداد اسنپ‌فود را با همان بند انحصاری بپذیریمصاحبان پنج رستورانی كه زومیت سراغ آنها رفته وجود این شرایط انحصاری را تایید می‌كنند .
اكثر رستوران‌دارها می‌گویند از وجود این بند انحصاری خبر داشته‌اند اما در ادامه دلیل‌شان برای پذیرش این بند را هم توضیح می‌دهند. یكی از رستوران‌دارها می‌گوید:زمانی كه با اسنپ‌فود قرارداد ویژه بستیم در جریان این بند انحصاری بودیم اما در آن مقطع پلتفرم دیگری وجود نداشت كه بخواهیم به همكاری با جایی به جز اسنپ‌فود فكر كنیم و نگران انحصاری بودن قراردادمان شویم .
اگر مثل الان بود كه پلتفرم‌های دیگری وجود دارند ما قطعا به شكل دیگری با اسنپ‌فود توافق می‌كردیم. وقتی ۱۴ سال است كه فقط یك پلتفرم به اسم اسنپ‌فود وجود دارد و گزینه دیگری نیست معلوم است كه قرارداد را امضا می‌كنیم .
صاحب یك رستوران دیگر هم بی‌رقیب بودن اسنپ‌فود را دلیل اصلی پذیرش بند انحصاری این قرارداد می‌داند: «آن زمان كه ما با اسنپ قرارداد ویژه بستیم می‌دانستیم كه این بند انحصاری را دارند اما برای قراردادهای ویژه هم امكانات خوبی می‌داد كه فروش‌مان را بیشتر می‌كرد هم برند قَدَر دیگری وجود نداشت كه برای ما مهم باشد با جای دیگری هم كار كنیم .
»اما رستوران‌دار دیگری كه اصرار داشت نامش فاش نشود، می‌گوید «زمانی كه قرارداد می‌بستیم این قضیه قرارداد انحصاری و این كه نمی‌توانیم با جای دیگری جز اسنپ‌فود كار كنیم برای ما روشن نشده بود.» البته مطلع بودن یا نبودن از این موضوع تفاوتی در اصل برخورد اسنپ‌فود با آنها نداشته است .
چون همكاری اخیر این رستوران با تپسی‌فود باعث شده پنل این رستوران در اسنپ‌فود غیرفعال شود:ما با تپسی‌فود قرارداد بستیم اما اسنپ‌فود ابتدا ۴۸ ساعت پنل ما را غیرفعال كرد و بعد هم وادارمان كرد كه قراردادمان با تپسی‌فود را لغو كنیم .
تا زمانی هم كه قراردادمان با تپسی فسخ نشد پنل را فعال نكردند. با این غیرفعال شدن روزانه حدود ۹۰ تا ۹۵ سفارش را از دست دادیم.اسنپ‌فود پنل‌ها را غیرفعال كرد و رستورانها ضرر كردندصاحب یكی دیگر از رستورانها هم تجربه مشابهی دارد و توضیح می‌دهد كه وقتی با تپسی‌فود قرارداد بسته‌اند اسنپ‌فود پنل‌شان را بسته و غیرفعال كرده است .
به گفته او، این غیرفعال شدن تا چهار روز ادامه داشته و بعد از این كه قرارداد را با تپسی فسخ كرده‌اند پنل در دسترس قرار گرفته است. برآورد این رستوران از ضرر بسته بودن تعلیق فعالیتش در اسنپ‌فود روزانه ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان بوده چون به گفته صاحب رستورانه در روز حداقل ۱۰۰ تا ۱۵۰ فاكتور از اسنپ‌فود دارند .
رستوران‌دار دیگری از تجربه چند ماه قبل خود می‌گوید: «حدود ۶،۵ ماه پیش با فیدیلیو قرارداد بستیم و بعد از آن، اسنپ به ما زنگ زد و گفت شما با ما قرارداد ویژه دارید و باید انحصاری با ما كار كنید. حدود یك هفته هم پنل ما را بستند و گفتند تا فیدیلیو رستوران شما را از سایتش برندارد پنل اسنپ‌فود فعال نمی‌شود .
»كپی لینكخسارت‌های سنگین برای رستورانها؛ از ۵۰ میلیون تا ۲۰ میلیارد تومانغیرفعال كردن پنل تنها راهكار اسنپ‌فود برای برخورد با رستوران‌های ناقض این بند انحصاری نیست؛ در این بند از قراردادهای ویژه خسارت مالی هم برای نقض این انحصار در نظر گرفته شده است .
میزان خسارت مالی برای رستوران‌های مختلف، متفاوت است. وابسته به این كه رستوران چند شعبه داشته باشد، چقدر مشتری داشته باشد و تا چه اندازه برند مطرحی باشد میزان این خسارت تعیین می‌شود. برای مثال، صاحب یكی از رستوران‌های مشهوری كه با اسنپ‌فود قرارداد ویژه دارد، می‌گوید:خسارتی كه اسنپ‌فود برای ما در نظر گرفته ۲۰ میلیارد تومان است كه رقم بسیار بالایی است .
در بند فسخ قرارداد ما این نكته هم ذكر شده كه در صورت همكاری با یك پلتفرم دیگر، بعد از عقد قرارداد سالانه ۵۰۰ میلیون تومان هم به این عدد اضافه می‌شود كه برای گرفتن این عدد می‌توانند كمیسیون‌ها را افزایش دهند یا از كشكول ما استفاده كنند و .
.. .البته این رستوران هنوز با هیچ پلتفرم دیگری قرارداد نبسته و طبق گفته صاحب این رستوران در حال بررسی روال‌های قانونی این قرارداد هستند تا ببینند همكاری با یك پلتفرم دیگر چه عواقبی برای‌شان دارد.بحث خسارت مالی به‌عنوان الحاقیه به قرارداد اضافه می‌شود و فقط یك نسخه از آن امضا شده و آن هم دست اسنپ‌فود می‌ماندرستوران‌دار دیگری هم رقم یك میلیارد تومان را به‌عنوان میزان خسارت تعیین‌شده اعلام می‌كند: «طبق قرارداد، در صورت همكاری ما با مجموعه دیگر باید یك میلیارد به‌عنوان جریمه به اسنپ‌فود بپردازیم .
» او درباره این بند از قرارداد نكته دیگری را هم اضافه می‌كند: «اسنپ‌فود موضوع خسارت مالی را به‌عنوان یك الحاقیه به قرارداد اضافه می‌كند و نسخه‌ای از آن را به ما نمی‌دهند و دست خودشان نگاه می‌دارند.» صاحب یكی دیگر از رستورانها هم رقم خسارت تعیین‌شده در قرارداد را ۵۰ میلیون تومان اعلام می‌كند .
رستوران‌دار دیگری هم می‌گوید «خاطرم نیست كه در قرارداد ما خسارت مالی در نظر گرفته باشند. تا جایی كه یادم هست نوشته بودند اگر با مجموعه دیگری همكاری كنیم امكانات ویژه، مثل تخفیف‌ها و تبلیغات ما را برمی‌دارند .
»كپی لینكآیا قرارداد با بند انحصاری و خسارت مالی سنگین وجاهت قانونی دارد؟محمدجعفر نعناكار، كارشناس حقوق سایبری، در پاسخ به این سوال می‌گوید قراردادی كه مغایرتی با شرع یا قانون نداشته باشد قابل انجام است و در شرایطی كه طرفین قرارداد با رضایت آن را منعقد كرده باشند مشكلی برای اجرای آن وجود ندارد:قراردادهایی كه خلاف شرع و خلاف قانون نباشند معتبرند، بنابراین قرارداد اسنپ‌فود با رستورانها هم درست است .
اما مطابق اصل قانون اساسی، اگر كسی حق خود را وسیله‌ای برای اضرار (ضرر زدن) به دیگران قرار بدهد آن حق ساقط است و نمی‌شود از آن استفاده كرد. مثلا اگر كسب‌وكاری در بازار دامپینگ كند یا رقابت را در بازار از بین ببرد خلاف قوانین شورای رقابت است و پرونده باید به این شورا برود و احكامش صادر شود .
- محمدجعفر نعناكار، كارشناس حقوق سایبریبه گفته این كارشناس حقوقی، اگر شورای رقابت یا مرجع صالحی مثل دادگاه تشخیص بدهد كه یكی از پلتفرم‌ها یا صاحبان كسب‌وكار رقابت را از بین برده، بخشی از قرارداد را كه وجه انحصاری دارد باطل می‌كند .
پس از ابطال این بخش از قرارداد رستوران می‌تواند با پلتفرم‌های دیگر هم انعقاد قرارداد كند. اما مادامی كه چنین حكمی صادر نشده باشد همه باید از آن قرارداد تبعیت كنند.یك رستوران‌دار: این انحصار غیراخلاقی و ناجوانمردانه استصاحب رستوران دیگری دو هفته است كه به خاطر قرارداد بستن با تپسی‌فود درگیری‌هایی با اسنپ‌فود دارد و در این خصوص می‌گوید:ما به خاطر قراردادی كه با یك پلتفرم دیگر بسته‌ایم از طرف اسنپ‌فود تحت فشار قرار گرفته‌ایم .
یعنی با من تماس گرفتند و گفتند به خاطر این كه قراردادمان ویژه است اجازه این كار را نداریم. البته با ما فقط تماس گرفته‌اند و هنوز پنل ما را نبسته‌اند اما چون شنیده‌ام پنل چند رستوران را غیرفعال كرده‌اند ما هم اگر دوباره تحت فشار قرار بگیریم مجبوریم قراردادمان با تپسی‌فود را فسخ كنیم .
او توضیح می‌دهد كه اسنپ‌فود در همان تماس تلفنی روش فسخ بی‌دردسر و سریع قرارداد با تپسی‌فود را هم به او توضیح داده است: «به من گفتند اقلامت را روی تپسی‌فود «ناموجود» كن و اگر ازت پرسیدند چرا ناموجود است بگو نتوانسته‌ام تامین كنم .
بعد از چند روز خود تپسی‌فود پنل شما را غیرفعال می‌كند.»البته این رستوران‌دار تجربه‌های مشابهی از سال‌های قبل هم دارد: «ما سال ۹۸ هم كه چیلیوری، ریحون و چنگال فعال بودند به خاطر كار كردن با پلتفرم‌هایی به جز اسنپ‌فود دچار این مشكل شدیم .
اسنپ‌فود با دو هزار رستوران برتری كه داشت قرارداد انحصاری بسته بود تا اجازه ندهد این رستورانها با شركت دیگری كار كنند این روند هنوز هم ادامه دارد.»اسنپ‌فود قرارداد ویژه را به قرارداد عادی تبدیل نمی‌كند تا انحصارش حفظ شودیكی از رستوران‌دارهایی كه به دلیل همكاری با رقیب اسنپ‌فود فعالیتش در این پلتفرم معلق شده بود می‌گوید: «در جریان اختلافاتی كه بعد از بسته شدن پنل با اسنپ‌فود داشتیم از آنها خواستیم قرارداد ما را از قرارداد ویژه به عادی تغییر دهند تا بتوانیم در تپسی هم فعالیت كنیم اما حتی این را هم نپذیرفتند .
سیاست‌شان این است كه با مشتری‌های درشت‌تر فقط قرارداد ویژه می‌بینند تا نتوانند با جای دیگری كار كنند اما به رستوران‌های كوچك‌تر كه قرارداد عادی دارند این اجازه را می‌دهند.»اما صاحبان رستوران‌های مختلف موافق وجود چنین رویه‌ای نیستند .
یكی از آنها این رویه را غیراخلاقی و ناجوانمردانه می‌داند چون معتقد است اسنپ‌فود «با این روند انحصاری اجازه نمی‌دهد بقیه شركت‌ها بزرگ شوند.»كپی لینكرستوران‌دارها مخالف رویكرد انحصاری و نبود رقابت هستندرستوران‌دار دیگری هم قائل به وجود فضای رقابتی است و به نظرش فقط با وجود یك رویه رقابتی هم رستورانها و هم مشتریان‌شان می‌توانند خدمات بهتری دریافت كنند:نباید یك مجموعه بتواند انحصار ایجاد كند و برده‌داری كند .
طبیعی است كه ما دوست داریم یك فضای رقابتی به وجود بیاید. با این اتفاق هم ما می‌توانیم كارمزدهای رقابتی داشته باشیم و هم مشتری می‌تواند از مزایا و خدمات مختلف پلتفرم‌های مختلف استفاده كند. اما فعلا زور اسنپ‌فود بیشتر است و كاری هم نمی‌شود كرد .
یكی دیگر رستوران‌دار هم به این رویه اعتراض دارد و معتقد است هر رستورانی باید این حق را داشته باشد كه بین پلتفرم‌های مختلف آن پلتفرمی را انتخاب كند كه خدمات بهتری دارد و به افزایش فروشش كمك می‌كند:اگر اسنپ‌فود می‌گوید شریك تجاری ماست و به تعداد فیشی كه ما می‌زنیم درصدش را برمی‌دارد نباید به منِ شریك ضربه بزند .
چه فرقی می‌كند من با كدام پلتفرم كار كنم؟ این انحصار باید برداشته شود كه تا با هرجا كه مایل بودیم همكاری كنیم. پلتفرم‌های مختلف امتیازاتی به مشتریان خود می‌دهند و من رستوران‌دار می‌خواهم از این امتیازات استفاده كنم كه تعداد فیش‌ها و خروجی‌هایم را بیشتر كنم .
صاحب رستوران دیگری هم می‌گوید در صورتی كه پلتفرم‌ها قوی باشند و بتوانند به فروش بیشتر كمك كنند وجود پلتفرم‌های بیشتر به نفع رستورانها خواهد بود و از آن استقبال خواهد شد:اگر مجموعه‌ای باشد كه فروش ما را بیشتر كند، آپشن‌های خوبی بدهد و پیك خوبی داشته باشد قطعا مایل هستیم كه در كنار اسنپ‌فود با آنها هم كار كنیم .
بنابراین، من مخالف این انحصار در قراردادهای ویژه اسنپ هستم. اما اگر یك پلتفرم ضعیف باشد و خدمات خوبی نداشته باشد نمی‌تواند رقابت كند و همكاری كردن با چنین جایی به ضرر ما هم هست.پلتفرم‌های رقیب با ارائه مستندات متقن درباره انحصار اسنپ‌فود می‌تواند در اقامه دعوی موفق شود«همه بیزینس‌ها تمایل دارند با گزینه‌های مختلف كار كنند و اگر امكانش وجود داشته باشد حتما این كار را می‌كنیم .
» این جمله‌ای است كه یكی از رستوران‌دارها در پایان گفت‌وگو می‌گوید تا بر اهمیت وجود رقابت و تعدد گزینه‌ها تاكید كرده باشد. موضوعی كه هم مورد اعتراض پلتفرم‌های رقیب اسنپ‌فود است و هم رستوران‌هایی كه مایل‌اند در بستر سفارش آنلاین غذا فعالیت كنند .
محمدجعفر نعناكار، كارشناس حقوق سایبری، می‌گوید برای شكایت كردن از این رویه هم رستوران‌دار می‌تواند اقدام كند و هم پلتفرم‌های رقیب اما معتقد است كه: «اصولا اقامه دعوی از سوی پلتفرم‌ها موفق‌تر خواهد بود چون رستوران‌دار از وجود این بند در قرارداد مطلع بوده و آن را امضا كرده است .
»البته نعناكار یادآور می‌شود كه نتیجه شكایت تپسی از اسنپ‌فود «بستگی به حجم بازار و تعداد این نوع قراردادها دارد.» به گفته او، تپسی یا هر پلتفرم رقیب دیگری باید مستندات متقنی ارائه دهد كه ثابت كند رقابت در این بازار تحت الشعاع قرار گرفته است .
نعناكار این نكته را هم اضافه می‌كند كه «فرایند رسیدگی به این نوع دعاوی در شورای رقابت پیچیده است و خیلی از عناصر مختلف بررسی می‌شوند تا ببینند حقی ضایعی شده یا نه.» بنابراین، احتمالا باید مدتی در انتظار فرایند رسیدگی به این پرونده باشیم تا رأی نهایی صادر شود .
منبع : https://www.zoomit.ir/tech-iran/429599-snapfood-monopolistic-behavior-with-restaurants/