از ریشه‌كنی آبله تا كنترل كرونا؛ چگونه واكسن‌ها جان انسان‌های سرتاسر جهان را نجات دادند؟

از ریشه‌كنی آبله تا كنترل كرونا؛ چگونه واكسن‌ها جان انسان‌های سرتاسر جهان را نجات دادند؟پزشكی و سلامتعلمیپنج‌شنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۳ - ۲۲:۳۰مطالعه 13 دقیقهآنیتا طاهرانپورتبلیغاتمشاهده همه ویدئو‌هاتبلیغاتتبلیغاتواكسن‌ها در كشورها‌ی درحال توسعه و توسعه‌یافته جان بسیاری از افراد را نجات داده‌‌اند و اولین گام به سوی برابری سلامت هستند .

تبلیغاتخلاصه مقاله:واكسن‌ها نقش كلیدی در نجات زندگی و ترویج عدالت در دسترسی به سلامت ایفا كرده‌اند.ریشه‌كن‌كردن آبله پیروزی بزرگی بود كه قدرت واكسن‌ها را در از‌بین‌بردن یك بیماری كشنده نشان داد. واكسن‌ها همچنین به مبارزه با مالاریا، كووید و سایر بیماری‌ها ادامه می‌دهند و به آسیب‌پذیرترین افراد كمك می‌كنند .

سازمان‌هایی مانند بهداشت جهانی، یونیسف، بنیاد گیتس و سایرین با هم كار می‌كنند تا واكسن‌ها را در سراسر جهان توزیع كنند. از اهداف آن‌ها پیدا كردن كودكانی است كه هیچ واكسنی دریافت نكرده‌اند.كاركنان بهداشت جهانی در حال آموزش و حمایت برای تجویز واكسن، به ویژه در كشورهای كم‌درآمد هستند .

واكسن‌ها دروازه‌ای برای ارائه‌ی خدمات بهداشتی بیشتر هستند.برای غلبه بر موانع واكسیناسیون همچنان به تامین مالی، زیرساخت‌ها و آموزش نیاز است.هفته‌ای یك‌بار، صبح زود، كیدن ژوزفین فرانسیس لاجا، كارمند بهداشت جامعه، ۱۶ كیلومتر دورتر از روستای كوچكش در سودان جنوبی با دوچرخه‌اش ركاب می‌زند .

لاجا چند هفته است كه در حال اطلاع‌رسانی است و به جامعه می‌آموزد كه كدام واكسن‌ها از چه بیماری‌هایی جلوگیری می‌كند. او می‌گوید: «این مسئولیت من است كه به مادران بگویم بچه‌ها را برای واكسیناسیون بیاورند.» لاجا به سؤالات مردم پاسخ می‌دهد و معمولاً هفته‌ی بعد برای واكسینه‌كردن فرزندانشان برمی‌گردد .

اواخر عصر سوار دوچرخه‌اش، به خانه برمی‌گردد.وقتی لاجا با واكسن‌هایی در یخدانی با كیسه‌های یخ برمی‌گردد، كل روز را با ایمن‌سازی چندین كودك در برابر طیف وسیعی از بیماری‌ها سپری می‌كند: فلج اطفال، كزاز، دیفتری، سیاه سرفه، هپاتیت ب، آنفولانزا، مننژیت باكتریایی، سل و اخیراً كووید .

اكثر مردم كشورهای پردرآمد طی دهه‌ها این بیماری‌ها را ندیده‌اند، اما مردم سودان جنوبی آن‌ها را به خوبی می‌شناسند و حتی شاهد مرگ بسیاری از خانواده و دوستان خود در اثر ابتلا به آن‌ها بوده‌اند.بیماری‌های ریشه‌كن‌شده در كشورهای پردرآمد، هنوز هم جان بسیاری را در كشورهای كم‌درآمد می‌گیردلاجا در طول هفته در مركز بهداشت اجتماعی در روستای خود مشغول كار است و در آن‌جا بر یخچال خورشیدی نگهدارنده‌ی واكسن‌ها نظارت می‌كند .

لاجا افرادی را كه به مركز بهداشت مراجعه می‌كنند، واكسینه و همچنین برای درمان برخی بیماری‌ها مانند اولسر، مالاریا و حصبه، دارو توزیع می‌كند. مركز بهداشتی فاقد آنتی‌بیوتیك و برق است و روستاییان برای دسترسی به آب از چاه استفاده می‌كنند و برای غذا، بز و مرغ پرورش می‌دهند .

بااینكه درآمد لاجا فقط ۱۰۲ دلار در ماه است، كار سختی انجام می‌دهد و گاهی ماه‌ها طول می‌كشد تا حقوقش پرداخت شود. رفت‌و‌آمد در روزهای بارانی سخت است و همچنین باید دمای یخدان واكسن را به دقت كنترل كند و كیسه‌های یخ را در زمان مناسب تعویض كند تا مطمئن شود كه واكسن‌ها موثر باقی می‌مانند .

مردم سودان جنوبی امكانات زیادی ندارند، اما به برنامه‌ی واكسیناسیون دسترسی دارند. لاجا به ساینتیفیك آمریكن گفت چقدر واكسن‌ها برای او، جامعه و كل كشور مهم هستند. در طی شیوع بزرگ سرخك در سال ۲۰۲۲، هزاران كودك مبتلا شدند و بسیاری جان خود را از دست دادند كه باعث آغاز كمپین واكسیناسیون سراسری در سال ۲۰۲۳ شد .

لاجا می‌گوید اكنون دیگر مورد ابتلا به سرخك در جامعه‌ی او یافت نمی‌شود.در سطح جهانی، واكسن سرخك در ۵۰ سال گذشته جان ۹۴ میلیون نفر را نجات داده است. همچنین واكسن تاثیر مشابهی روی سایر بیماری‌ها دارد و بسیاری را از مرگ نجات می‌دهد .

ایمن‌سازی یكی از جهانی‌ترین و تاثیرگذارترین نوآوری‌ها در نظر گرفته می‌شود. با وجود كمبود ملزومات اولیه‌ی زندگی مانند تلفن یا توالت در برخی مكان‌ها، مردم هنوز می‌توانند فرزندان خود را واكسینه كنند كه نشان‌دهنده‌ی ضرورت خدمات واكسناسیون است .

مریم صفدریهرآنچه درباره واكسن باید بدانیدمطالعه '26مطالعه‌ای در مجله‌ی لنست تخمین زده كه واكسن برای ۱۴ بیماری رایج در ۵۰ سال گذشته جان ۱۵۴ میلیون نفر را نجات داده و مرگ‌و‌میر نوزادان را به میزان قابل‌توجه (۴۰ درصد در سطح جهان و بیش از ۵۰ درصد در آفریقا) كاهش داده است .

واكسن‌ها فقط جان انسان‌ها را نجات نمی‌دهند، بلكه سلامت بلند‌مدت را ارتقاء و نابرابری‌ها را كاهش می‌دهند. هر جانی كه با واكسن‌ها نجات می‌یابد، به‌طور متوسط ​​به معنای ۶۶ سال سلامتی است و از اثرات ماندگار بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌كند .

واكسن‌ها همچنین دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را بهبود می‌بخشند، از معلولیت‌ها جلوگیری و به نگهداری مراقبان و كارگران در جوامع كمك می‌كنند.اورلیا نگوین از اتحادیه‌ی جهانی واكسن و ایمن‌سازی (Gavi) می‌گوید واكسن‌ها یكی از بزرگترین دستاوردهای بشر برای بهبود طول عمر و كیفیت زندگی محسوب می‌شوند .

واكسن‌ها در مقایسه با سایر مداخلات بهداشتی بیشترین دسترسی جهانی را دارند و اغلب اولین مداخله‌های بهداشتی هستند كه در جوامع بدون منابعِ مراقبت‌های بهداشتی، معرفی می‌شوند. ست بركلی، مدیر‌عامل سابق Gavi، اضافه می‌كند كه ایمن‌سازی، مقرون‌به‌صرفه‌ترین سرمایه‌گذاری بهداشتی است كه به ازای هر دلار خرج شده، ۵۴ دلار برمی‌گرداند .

معمولا واكسن به عنوان نقطه‌ی شروعی برای معرفی خدمات مراقبت‌های بهداشتی گسترده‌تر در مناطق محروم عمل می‌كند كه در نهایت به ایجاد سیستم‌های مراقبت بهداشتی جامع‌تر منجر می‌شود.واكسن‌ها فقط جان انسان‌ها را نجات نمی‌دهند بلكه سلامت بلند‌مدت را ارتقاء و نابرابری‌ها را كاهش می‌دهندبه لطف برنامه‌ی گسترده‌ی سازمان بهداشت جهانی كه در سال ۱۹۷۴ راه‌اندازی شد، هر كشور در جهان یك برنامه‌ی ایمن‌سازی دارد .

كیت اوبراین، مدیر بخش ایمن‌سازی، واكسن و بیولوژیك سازمان Gavi می‌گوید كه هر كشور و منطقه‌ای حداقل به برخی از واكسن‌ها دسترسی دارد.اوبراین می‌گوید فقر، سوء‌تغذیه، بیماری زمینه‌ای، ازدحام بیش‌از‌حد، درگیری‌های انسانی، جابجایی و فقدان دسترسی به مراقبت‌های پزشكی، بهداشت و سیستم تصفیه آب، افراد را بیشتر در معرض بیماری‌های عفونی قرار می‌دهد .

واكسن‌ها، دارای توانایی منحصر‌به‌فردی برای كاهش بیماری در مناطقی هستند كه بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند و تأثیر قدرتمندی در بهبود برابری سلامت دارند. عدالت یا برابری سلامت یعنی تمامی افراد باید دسترسی یكسانی به خدمات سلامتی داشته باشند .

تعداد جان‌های نجات‌یافته توسط واكسن‌ها از سال ۱۹۷۴ تا ۲۰۲۴.Shattockكپی لینكریشه‌كنی آبلهآبله (smallpox) بیماری بسیار مسری و كشنده‌ای بود كه توسط ویروس واریولا ایجاد می‌شد. این بیماری علائمی همچون تب، بدن‌درد و دانه‌ی پوستی واضحی را به‌دنبال داشت كه به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شدند و جای زخم برجای می‌گذاشت .

آبله میزان مرگ‌و‌میر بالایی داشت و كسانی كه زنده می‌ماندند، اغلب با جای زخم‌های دائمی یا حتی نابینایی به زندگی خود ادامه می‌دادند.موفقیت واكسن‌ها در ریشه‌كن‌كردن آبله یكی از بزرگترین نمونه‌های تواناییشان در ارتقای برابری سلامت است .

واكسن آبله برای اولین‌بار در سال ۱۷۹۶ ساخته شد و در سال ۱۹۵۹، متخصصان بهداشت جهانی برای ریشه‌كن‌كردن كامل آن تلاش كردند؛ اما فقط حمایت سیاسی كافی نبود. در حالی كه آبله در آمریكای شمالی و اروپا از بین رفته بود، شیوع آن در آمریكای جنوبی، آفریقا و آسیا ادامه داشت .

در سال ۱۹۶۷، سازمان جهانی بهداشت برنامه‌ای سخت‌گیرانه برای ریشه‌كنی آبله را آغاز كرد كه مجموعه‌ای از نوآوری‌ها را در پی داشت. سوزن دوشاخه‌ای كه در آن زمان ساخته شد، امكان استفاده از دوزهای كمتری از واكسن را می‌داد و نسبت به جت انژكتور (نوعی دستگاه سرنگ تزریقی برای دارورسانی) كه به‌شكل رایج استفاده می‌شد، به تخصص كمتری برای تحویل واكسن نیاز داشت .

محققان، سیستمی نظارتی را برای ردیابی بهتر بیماری و واكسیناسیون افرادی كه با افراد آلوده در تماس بودند، به‌وجود آوردند كه واكسیناسیون انبوه را موثرتر كرد. آخرین مورد ثبت‌شده‌ی آبله در سومالی در سال ۱۹۷۷ رخ داد و سازمان جهانی بهداشت سه سال بعد اعلام كرد كه این بیماری ریشه‌كن شده است .

موفقیت در ریشه‌كنی آبله، الهام‌بخش دستیابی به هدفی چالش‌برانگیزتر درسال ۱۹۸۸ شد: ریشه‌كنی فلج‌اطفال. در حالی كه موارد جهانی ابتلا به فلج‌اطفال ۹۹ درصد كاهش یافته، حذف آن یك درصد باقی‌مانده ده‌ها سال بیشتر از حد انتظار طول كشیده است .

كارشناسان بهداشت عمومی اكنون متوجه شده‌اند كه تعداد كمی از بیماری‌ها را می‌توان كاملا از‌طریق واكسیناسیون ریشه‌كن كرد. بااین‌حال كارشناسان قصد دارند میزان ابتلا به بیماری‌های قابل‌پیشگیری با واكسن را به حدی پایین بیاورند كه عوارض شدید و مرگ‌و‌میر ناچیز باشد .

برنامه‌ی اساسی سازمان بهداشت جهانی در مورد ایمن‌سازی كه در ابتدا شش بیماری دوران كودكی (شامل فلج اطفال، سرخك و سل) را هدف قرار می‌داد، گسترش یافت و ۱۳ بیماری را تحت پوشش قرار داد.بیشتر بخوانیدبیماری فلج اطفال با شكلی جدید بازگشته‌ است1 آبان 97مطالعه '5خطر بازگشت فلج اطفال و تلاش دانشمندان برای طراحی واكسن جدید25 شهریور 98مطالعه '7قدمت آبله و ویروس‌های دیگر در جوامع انسانی بیش از تصور گذشته است6 مرداد 99مطالعه '9نگاه به ۵۰ گذشته نشان می‌دهد كه در اهداف واكسناسیون و برابری سلامت پیشرفت بزرگی حاصل شده است .

اكنون چالش، یافتن بهترین راه برای ادامه‌ی تمركز بر پخش واكسن است و نوآوری‌های تكنولوژیكی و سیاست‌گذاری، راه را هموار می‌كنند. قبل از برنامه‌ی واكسیناسیونِ سازمان بهداشت جهانی، كمتر از پنج درصد از نوزادان جهان به واكسیناسیون‌های معمول دسترسی داشتند .

امروزه ۸۴ درصد از نوزادان سه دوز از واكسن سه‌گانه (دیفتری، كزاز و سیاه سرفه) را دریافت می‌كنند كه استاندارد جهانی برای اندازه‌گیری پوشش ایمن‌سازی است.واكسن‌ها كمك می‌كنند تا اطمینان حاصل شود كه همه، صرف‌نظر از شرایطشان، در برابر بیماری‌های خاص محافظت می‌شوند .

با‌این‌حال، دستیابی به برابری سلامتی سفری طولانی و چالش‌برانگیز بوده است.در دهه‌ی ۱۹۹۰، دسترسی به واكسن در كشورهای با درآمد كم و متوسط ​​با چالش‌های بزرگ مواجه شد. شكست‌های دهه‌ی ۱۹۹۰ رهبران بهداشت جهانی را وادار كرد تا در استراتژی خود تجدید‌نظر كنند و به سراغ تأسیس اتحادیه‌ی جهانی واكسن و ایمن‌سازی (Gavi) در سال ۲۰۰۰ بروند .

این سازمان مشاركتی بین سازمان جهانی بهداشت، یونیسف، بانك جهانی و بنیاد بیل و ملیندا گیتس بود. به گفته‌ی وایولین میچل، از بنیاد گیتس، كشورها اكنون انتظار و تقاضا دارند كه واكسن‌های معرفی‌شده در جهان‌های توسعه‌یافته در كشورهای در‌حال‌توسعه نیز در دسترس باشد .

اتحادیه‌ی جهانی واكسن و ایمن‌سازی بیش از یك میلیارد كودك را با واكسن‌های معمول واكسینه كرده و از طریق كمپین‌هایی برای بیماری‌هایی مانند سرخك و تب زرد، ۱٫۸ میلیارد واكسن را برای افراد در هر سنی فراهم آورده است .

كارهایی كه برای ایمن‌سازی تا سال ۲۰۲۲ انجام شده توانسته از بیش از ۱۷ میلیون مرگ جلوگیری كند. از زمان تأسیس Gavi، مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری‌های قابل‌پیشگیری با واكسن، در كودكان كشورهای كم‌درآمد تا ۷۰ درصد كاهش و میزان مرگ‌و‌میر كودكان زیر پنج سال به نصف كاهش یافته است .

واكسن‌های پنوموكوك (باكتری عامل عفونت در دستگاه تنفسی، گوش میانی یا حفره‌های سینوسی) و روتاویروس (شایع‌ترین علت بیماری‌های اسهالی در میان نوزادان و خردسالان) بسیار تأثیرگذار بوده‌اند؛ زیرا ذات‌الریه و اسهال ازجمله قاتلان جهانی كودكان خردسال هستند .

پرستاری در مركز مراقبت‌های بهداشتی در ماناگوا، كودكی را در برابر ذات‌الریه واكسینه می‌كند. نیكاراگوئه واكسن پنوموكوك را از اتحادیه GAVI دریافت كرد.Getty Imagesواكسن‌ها همچنین به‌طور چشمگیری برابری سلامت را در مناطق خاص بهبود بخشیده‌اند؛ برای مثال در «كمربند مننژیت»، گستره‌ای از ۲۵ كشور در آفریقای جنوب صحرا، زمانی همه‌گیری بیماری‌های مننژیت رایج بود، بدون درمان تا نیمی از افراد آلوده می‌مردند و حتی با درمان، از هر ۱۰ نفر یك نفر جان می‌باخت .

از زمان معرفی واكسن مننژیت A، این شكل از بیماری تقریباً ریشه‌كن شده است و با نجات جان انسان‌ها، از عوارض طولانی‌مدت مانند كاهش شنوایی، تشنج و مشكلات شناختی جلوگیری می‌كند.مثال دیگر، واكسن ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) است كه می‌تواند تا ۹۰ درصد از سرطان‌های مرتبط با HPV از جمله تقریباً تمامی سرطان‌های دهانه‌ی رحم را پیشگیری كند .

از آنجایی كه كشورهای با درآمد بالا چندین دهه‌ی پیش، برنامه‌های غربالگری سرطان دهانه‌ی رحم را اجرا كردند، ۹۴ درصد از مرگ‌و‌میرهای جهانی ناشی از سرطان دهانه‌ی رحم در سال ۲۰۲۲ مربوط به كشورهای كم‌درآمد و با درآمد متوسط ​​بود .

برنامه‌های Gavi بیش از ۱۶ میلیون دختر را در سراسر جهان علیه HPV واكسینه كرده‌اند. تا سال ۲۰۲۵ سازمان Gavi قصد دارد ۸۶ میلیون دختر را واكسینه كند. اما اثرات موج‌دار پیشگیری بسیار فراتر از نجات جان یك فرد است .

فواید فیزیكی واكسن HPV تا سال‌ها دیده نمی‌شود و تا دو دهه طول می‌كشد تا عفونت HPV به سرطان تبدیل شود اما اثرات موج‌دار پیشگیری بسیار فراتر از نجات جان یك فرد است. هنگامی كه مادری بر اثر سرطان دهانه‌ی رحم فوت می‌كند، مرگ او ممكن است به از‌دست‌دادن سرپرست خانواده، منبع درآمد و توانایی برآورده‌شدن نیازهای مداوم بهداشتی كودكان منجر شود .

ضرر نبودن مادر ممكن است تأثیر مخربی بر خانواده‌ها داشته باشد، به ویژه آن‌هایی كه از نظر مالی ثبات ندارند؛ زیرا رفاه خانواده اغلب به‌طور كامل به بقای مادر بستگی دارد.كپی لینكواكسن، دروازه مراقبت بهداشتی بیشترواكسیناسیون اغلب به عنوان دروازه‌ای برای مراقبت‌های بهداشتی گسترده‌تر عمل می‌كند .

وقتی كاركنان بهداشتی برای واكسینه‌كردن كودكان به جامعه‌ای وارد می‌شوند، می‌توانند مسیر رشد كودكان دیگر (غیر از آن‌هایی كه واكسینه می‌شوند) و مسائل تغذیه‌ای را ارزیابی كنند، مكمل‌های ویتامین آ را در موارد كمبود تهیه، قرص‌های كرم‌زدایی را توزیع، بیماری‌های منتقل‌شونده از طریق پشه را كنترل و نیازهای دیگر را بررسی كنند .

نگوین توضیح می‌دهد كه بازدیدهای واكسیناسیون فرصتی عالی برای پرسیدن در مورد سایر نگرانی‌های بهداشتی است؛ مانند اینكه آیا خانواده‌ها از توری تخت برای محافظت دربرابر پشه استفاده می‌كنند یا نیاز به حمایت در برنامه‌ریزی برای خانواده دارند یا خیر .

میچل اضافه می‌كند كه مكالمات می‌تواند باعث تماس مستقیمی بین سرپرستان خانواده و كاركنان بهداشتی شود كه در غیر این صورت اتفاق نمی‌افتاد.روتاری بین‌الملل، كلوپ سرویس بین‌المللی، در سال ۱۹۸۵ برنامه‌ی پولیو‌پلاس خود را راه‌اندازی كرد كه از كمپین‌های واكسیناسیون به عنوان شروعی برای سایر مداخلات بهداشتی استفاده می‌كرد .

روتاری و شریكان آن باعث پیشرفت‌ و تقویت سیستم‌های بهداشتی كشورها شدند. تقویت سیستم‌های آزمایشگاهی، سیستم نگهداری و حمل‌و‌نقل یخچالی برای نگهداری واكسن و نظارت بر بیماری‌ها برای ریشه‌كنی فلج‌ اطفال نیز سیستم‌های سلامت كلی را تقویت كرد .

لوین می‌گوید: «ایمن‌سازی نوآوری‌ای است كه نوآوری‌های دیگر را به همراه دارد.»«ایمن‌سازی نوآوری‌ای است كه نوآوری‌های دیگر را به همراه دارد.»واكسیناسیون می‌تواند با كاهش بیماری‌های عفونی زمان و منابع را در مراقبت‌های بهداشتی حفظ و ذخیره كند .

به عنوان مثال، در بوركینافاسو و كامرون كه مالاریا باعث درصد زیادی از بستری‌شدن‌ها در بیمارستان می‌شود، واكسن مالاریا به كاهش شدت بیماری و مرگ‌و‌میر كمك می‌كند. اگرچه واكسن مالاریا به‌طور كامل از عفونت جلوگیری نمی‌كند، بیماری شدید را تا ۳۰ درصد و مرگ‌و‌میر كلی را تا ۱۳ درصد كاهش می‌دهد .

Gavi از سال گذشته كمپین‌های واكسیناسیون علیه مالاریا را آغاز كرد و ۱۸ میلیون دوز را در اختیار ۱۲ كشور آفریقایی قرار داد. مرگ‌و‌میر ناشی از مالاریا در‌حال‌حاضر كاهش یافته است. نگوین می‌گوید واكسن مالاریا به اندازه‌ی زیاد كنونی، ظرفیت زیادی از كاركنان مراقبت‌های بهداشتی را برای تمركز بر سایر مسائل سلامتی آزاد می‌كند .

واكسن‌ها به كشورهایی با منابع كمتر، كمك می‌كند از خود در برابر بیماری محافظت كنند. همه‌گیری‌ها معمولا بیشتر مناطق فقیرتر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند؛ مانند همه‌گیری ابولا در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ كه به شدت به سیستم‌های بهداشتی آفریقای غربی آسیب رساند .

به لطف ساخت واكسن ابولا، شیوع‌های بعدی نسبتا كمتر بوده است. به‌طور مشابه، واكسن‌های آبله میمون، وبا، تب زرد، بیماری مننگوكوك و ابولا اكنون به مدیریت شیوع بیماری كمك می‌كنند. Gavi به ایجاد و نگهداری ذخایر واكسن‌ها كمك می‌كند تا كشورهای آسیب‌دیده بتوانند منابع بیشتری را روی سایر مسائل بهداشتی مانند بیماری‌های مزمن، سرطان و HIV متمركز كنند .

كپی لینكهمه‌گیری ویروس كرونادر اواخر سال ۲۰۱۹، زمانی كه كروناویروسی جدید در ووهان چین شناسایی شد و یكی از بزرگ‌ترین و مرگبارترین همه‌گیری‌های قرن اخیر را آغاز كرد، همه منتظر یك راه‌حل بودند: واكسن.كووید-۱۹ به كشورهای فقیرتر و جوامع محروم بیشترین ضربه را زد، هم از نظر سلامت و هم از نظر تأثیر اقتصادی .

واكسن كووید به سرعت به حیاتی‌ترین و عادلانه‌ترین راه‌حل تبدیل شد.تلاش‌های مستمر ایمن‌سازی تضمین می‌كند كه جان‌های بیشتری نجات می‌یابد و نابرابری‌های بهداشتی كاهش می‌یابدایالات متحده ۱۰ میلیارد دلار در ساخت واكسن كووید سرمایه‌گذاری كرد، همچنین سایر كشورها تا حد امكان كمك كردند و در نتیجه ركورد سریع‌ترین تولید واكسن را به ثبت رساند .

مركز كنترل و پیشگیری بیماری‌های چین، توالی ویروس را در ژانویه ۲۰۲۰ منتشر كرد و تا ۸ دسامبر ۲۰۲۰ (۱۸ آذر ۱۳۹۹)، اولین واكسن خارج از آزمایشات بالینی تجویز شد.مقامات Gavi، یونیسف، سازمان جهانی بهداشت و بنیاد ائتلاف برای نوآوری‌های آمادگی همه‌گیری (CEPI) با همكاری یكدیگر، دسترسی جهانی واكسن‌های كووید-۱۹ (به‌طور مخفف كوواكس) را برای سرعت‌بخشیدن به ساخت واكسن كووید و اطمینان از دسترسی عادلانه هر كشور ایجاد كردند .

تنها در دو سال، كوواكس نزدیك به دو میلیارد واكسن را به بیش از ۱۴۰ كشور تحویل داد كه سریع‌ترین و موثرترین عرضه‌ی بهداشت عمومی در تاریخ را به خود اختصاص داد. مطالعه‌ای تخمین زد كه واكسن‌های كووید از ۱۹.۸ میلیون مرگ در سراسر جهان جلوگیری كرد كه ۷ .

۴ میلیون نفر از آن‌ها در كشورهای تحت حمایت كوواكس بودند.بیشتر بخوانیدكواكس چیست و چرا دسترسی كشورهای درحال‌توسعه به واكسن كرونا مهم است29 آذر 99مطالعه '4واكسن كرونا؛ هرآنچه باید درباره تلاش جهانی برای مقابله با كووید ۱۹ بدانید19 اسفند 98مطالعه '15كدام واكسن كرونا در سال ۲۰۲۱ جان انسان‌های بیشتری را نجات داد؟30 تیر 01مطالعه '3اگرچه كوواكس در تحویل واكسن موفق بود، توزیع همیشه منصفانه نبود .

كشورهای ثروتمندتر واكسیناسیون سریع مردم خود را در اولویت قرار دادند و برای تقسیم دوز با كشورهای فقیرتر صبر نكردند، حتی اگر آن كشورها افراد در معرض خطر بالاتری داشتند. از این رفتار به عنوان «ناسیونالیسم واكسنی» یاد می‌شود كه كشورها به جای كمك به افراد نیازمند، روی خود تمركز می‌كنند .

ناسیونالیسم واكسنی به یافتن راه‌های جدیدی برای بهبود دسترسی به واكسن در طول همه‌گیری‌های آینده، به‌ویژه در آفریقا منجر شد. قاره‌ی آفریقا دسترسی محدود به واكسن‌ها و گزینه‌های تولید واكسن محلی كمی داشت. در پاسخ، مراكز كنترل و پیشگیری بیماری‌های آفریقا، همراه با سایر سازمان‌ها، قصد دارد تا ۶۰ درصد واكسن‌های آفریقا را تا سال ۲۰۲۴۰ تولید كند و خودكفا شود و Gavi یك برنامه‌ی ۱٫۲ میلیارد دلاری را برای كمك به ایجاد این ظرفیت راه‌اندازی می‌كند .

در تقریباً ۲۵ سالی كه از راه‌اندازی Gavi می‌گذرد، این اتحادیه توانسته پیشرفت قابل‌توجهی در پیشبرد عدالت در تولید واكسن داشته باشد. در سال ۲۰۰۰، چهار مورد از پنج تامین‌كننده‌ی واكسن Gavi در كشورهای ثروتمند بود .

امروزه بیشتر ۲۰ تامین‌كننده‌ی آن در كشورهای در‌حال‌توسعه مستقر هستند. بركلی، مدیر عامل سابق Gavi می‌گوید: «این [تامین واكسن در كشورهای درحال‌توسعه] بازاری را برای تولید در مقیاس بزرگ و كم‌هزینه در هند، برزیل، چین و اندونزی باز كرد .

»اطمینان از رسیدن واكسن‌ها به افرادی كه بیشتر به آن نیاز دارند بسیار دشوار خواهد بود. كاركنان بهداشتی، مانند لاجا در سودان جنوبی، باید كودكانی را كه هنوز هیچ واكسنی دریافت نكرده‌اند (كودكان با دوز صفر)، پیدا و واكسینه كنند .

كشورهای كم‌درآمد نیز برای تحقق این امر به تامین بودجه و ایجاد زیرساخت‌های لازم نیاز دارند. لاجا و دیگران باید به مردم آموزش دهند تا ترس، مانعی از دسترسی به واكسن نشود.واكسن‌ها نماد قدرت عزم و اتحاد انسان در مبارزه با نابرابری‌های بهداشتی هستندلاجا بخشی از نیروی كار جهانی است كه توسط سازمان جهانی بهداشت، Gavi، یونیسف، بنیاد گیتس، روتاری و دیگران آموزش دیده‌اند تا با استفاده از واكسن‌ها با بیماری‌ها و نابرابری‌های بهداشتی مبارزه كنند .

لاجا اخیراً برای معرفی واكسن مالاریا در سودان جنوبی آموزش دیده؛ زیرا مالاریا علت اصلی مرگ‌و‌میر كودكان خردسال در این كشور است. در سال ۲۰۲۲، تقریباً ۷هزار نفر بر اثر مالاریا در سودان جنوبی جان خود را از دست دادند كه بیش از ۱٫۲ درصد از كل تلفات مالاریا در سراسر جهان بود .

لاجا در مورد اینكه چگونه واكسن‌ها بر جامعه‌ی او تأثیر می‌گذارد، هیجان‌زده است. در روستاهایی كه او بازدید می‌كند، والدین برای ملاقات با او مسافت زیادی را پیاده‌روی می‌كنند؛ زیرا می‌دانند كه واكسن برای فرزندانشان چقدر مهم است .

به گفته‌ی میچل از بنیاد گیتس، مردم هنوز هم حاضرند همه چیز را كنار بگذارند و ساعت‌ها سفر كنند تا فرزندان خود را واكسینه كنند.كپی لینكنتیجه‌گیریواكسن‌ها بارها و بارها ثابت كرده‌اند كه یكی از مهم‌ترین ابزارهای ما برای ارتقای برابری سلامت و نجاتِ جان انسان‌ها هستند .

از پیروزی ریشه‌كنی آبله گرفته تا نبرد مداوم علیه مالاریا و تلاش‌های جهانی در طول همه‌گیری كووید، ایمن‌سازی همچنان از آسیب‌پذیرترین افراد محافظت می‌كند. اما فراتر از اعداد و علم، واكسن‌ها نماد امید، عزم و اتحاد در سراسر جهان هستند .

واكسن‌ها به ما نشان می‌دهند كه با ابزار، مراقبت و تعهد مناسب، حتی چالش‌برانگیزترین نابرابری‌های سلامت را می‌توان برطرف كرد.كار بسیاری مانده است؛ دستیابی به كودكان با دوز صفر، توانمندسازی كاركنان بهداشتی و بهبود دسترسی، تلاش زیادی را می‌طلبد .

اما درست مانند آن دسته از والدینی كه در سودان جنوبی كیلومترها پیاده‌روی می‌كنند تا فرزندان خود را واكسینه كنند، ما نیز باید جلو برویم. سفر به سمت برابری سلامت ممكن است طولانی باشد، اما آینده‌ای كه نوید آن را می‌دهد ارزش هر قدمی را دارد .