گزارش شاخص‌ جهانی نوآوری در سال ۲۰۲۴؛ ایران روی پله‌ی ۵۲ خروجی‌های خلاقانه

گزارش شاخص‌ جهانی نوآوری در سال ۲۰۲۴؛ ایران روی پله‌ی ۵۲ خروجی‌های خلاقانهفناوری ایرانیك‌شنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ - ۱۳:۰۳مطالعه 8 دقیقهمهتاب جودكیتبلیغاتمشاهده همه ویدئو‌هاتبلیغاتتبلیغاتدر سال جاری، ایران در ورودی‌های نوآوری رتبه ۸۵ را به خود اختصاص داده است كه این رتبه نسبت به سال گذشته بالاتر است .

تبلیغاتمرور رتبه‌بندی‌ ایران در هفت حوزه شاخص جهانی نوآوری (GII) در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد كه عملكرد ایران در خروجی‌های نوآوری بهتر از ورودی‌های نوآوری بوده است. بر اساس این گزارش، ایران در زمینه نوآوری با روندی منفی در انتشار مقالات علمی ( منفی ۹ .

۵ درصد) و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه ( منفی ۰.۶ درصد) مواجه است، در حالی كه درخواست‌های ثبت اختراعات بین‌المللی رشدی ۲.۳ درصدی را تجربه می‌كند. این داده‌ها وضعیت پیچیده‌ از تحولات نوآورانه و نیاز به توجه بیشتر در سرمایه‌گذاری‌ در حوزه فناوری را به تصویر می‌كشد .

سازمان جهانی مالكیت فكری (WIPO) اخیراً گزارشی جامع از شاخص نوآوری ۲۰۲۴ منتشر كرده و به رتبه‌بندی كشورها از منظر نوآوری پرداخته است.در این گزارش هفت شاخص‌ مختلف ارزیابی شده است: مؤسسات، سرمایه انسانی و تحقیق، زیرساخت‌ها، پیچیدگی بازار، پیچیدگی كسب‌وكار، خروجی‌های دانش و فناوری و همچنین خروجی‌های خلاقانه .

بررسی‌های سازمان جهانی مالكیت فكری نشان می‌دهد كه ایران در حوزه پیچیدگی بازار با رتبه ۱۷، خروجی‌های دانش و فناوری با رتبه ۴۹، خروجی‌های خلاقانه با رتبه ۵۲ و سرمایه انسانی و پژوهش با رتبه ۶۴ عملكرد برتری از خود نشان داده است .

در عین حال پایین‌ترین رتبه ایران مربوط به حوزه مؤسسات با رتبه ۱۳۳، پیچیدگی كسب‌وكار با رتبه ۱۱۰ و زیرساخت‌ها با رتبه ۹۵ است.به‌طور كلی ایران در شاخص جهانی مالكیت فكری عملكردی تركیبی داشته است؛ از نقاط قوت آن می‌توان به رتبه پیچیدگی بازار، فارغ‌التحصیلان علوم و مهندسی، و ارزش بازار GDP و علائم تجاری اشاره كرد .

بااین‌حال، چالش‌هایی مثل رتبه پایین در مؤسسات، پیچیدگی كسب‌وكار، و همكاری دانشگاه و صنعت حاكی از ضعف در محیط نهادی و زیرساخت‌های نوآوری است. از سوی دیگر بهبود صادرات خدمات ICT (رتبه ۱۲۵) و توسعه كالاهای خلاقانه فرصتی برای تقویت جایگاه ایران در شاخص‌های بین‌المللی نوآوری است .

كپی لینكخروجی نوآوری بهتر از ورودی نوآوریجدول زیر نشان‌دهنده رتبه‌های ایران در چهار سال گذشته است. بر اساس این آمار در سال میلادی جاری، عملكرد ایران در خروجی‌های نوآوری (رتبه ۸۵) نسبت به ورودی‌ها (رتبه ۴۸) بهتر بوده است .

سالرتبه GIIرتبه ورودی‌های نوآوریرتبه خروجی‌های نوآوری۲۰۲۰۶۷۹۰۵۰۲۰۲۱۶۰۸۶۴۴۲۰۲۲۵۳۷۳۳۸۲۰۲۳۶۲۸۷۶۲۲۰۲۴۶۴۸۵۴۸كپی لینكمقایسه عملكرد ایران با سایر گروه‌های اقتصادیسازمان جهانی مالكیت فكری، در بخش دیگری به این می‌پردازد كه در مقایسه با تولید ناخالص داخلی، ایران عملكردی مطابق با انتظارات برای سطح توسعه‌ اقتصادی داشته است .

همچنین توانسته است نسبت به سطح سرمایه‌گذاری‌های نوآوری خود، خروجی‌های نوآوری بیشتری تولید كند.ایران در مقایسه با میانگین گروه اقتصادهای با درآمد متوسط پایین در حوزه‌های «منابع انسانی و پژوهش»، «تحولات بازار»، «خروجی‌های دانش و فناوری» و «خروجی‌های خلاقانه» عملكردی بالاتر دارد .

همچنین در مقایسه با میانگین منطقه‌ای آسیای مركزی و جنوبی نیز در همین حوزه‌ها عملكردی بهتری از خود نشان داده است.نمودارهای زیر نشان‌دهنده موقعیت نسبی ایران در مقایسه با سایر گروه‌های اقتصادی در سه شاخص است .

زیرساختخروجی‌های دانش و فناوریخروجی‌های خلاقانهدر مقایسه با اقتصادهای با درآمد میانه پایین نیز ایران نتایجی بهتر از میانگین گروه كسب كرده است، به ویژه در زمینه‌‌های سرمایه انسانی و تحقیقات، پیچیدگی بازار، دانش و خروجی‌های فناوری و همچنین خروجی‌های خلاقانه .

آمارهای دیگری كه می‌توانیم از این بخش برداشت كنیم:ایران با امتیاز ۱۰.۹۳ در بخش «مؤسسه‌ها» در مقایسه با كشورهای با درآمد پایین‌تر و حتی مناطق آسیای مركزی و جنوبی به وضوح عملكرد ضعیفی دارد.در بخش «سرمایه انسانی و تحقیقات» ایران با امتیاز ۳۲ .

۱۱ هنوز فاصله زیادی با ۱۰ كشور برتر دارد.در حوزه «زیرساخت‌» با امتیاز ۲۹.۶۵ اگرچه در مقایسه با میانگین كشورهای با درآمد میانه پایین موقعیت مناسبی دارد اما همچنان از ۱۰ كشور برتر فاصله زیادی دارد.در شاخص «پیچیدگی بازار» با امتیاز ۵۵ .

۳۶ عملكردی قابل‌توجه از خود نشان داده است.ایران در «پیچیدگی بازار» با نمره‌ی ۱۸.۶۳ در مقایسه با كشورهای هم‌رده‌ی خود در حال عقبگرد است.وضعیت ایران در «خروجی‌های دانش و فناوری» نسبت به كشورهای با درآمد پایین‌تر، بهتر است اما هنوز با بالاترین امتیاز در این حوزه فاصله دارد .

امتیاز ۳۰.۹۳ ایران در «خروجی‌های خلاقانه» نشان‌دهنده تلاش‌های ایران برای ارتقای این حوزه است. با این‌حال، امتیاز ایران نسبت به كشورهای با درآمد بالاتر و ۱۰ كشور برتر قابل توجه نیست و نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری بیشتر در این زمینه است .

به طور كلی، ایران در بسیاری از حوزه‌ها نسبت به كشورهای با درآمد میانه پایین و همچنین در برخی زمینه‌ها نسبت به آسیای مركزی و جنوبی، عملكرد قابل قبولی دارد. اما برای بهبود مستمر، همچنان به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تقویت مؤسسات نیاز است .

كپی لینكنقاط ضعف و قوت نوآوری در ایراناین بررسی نقاط قوت اصلی نوآوری در ایران را این موارد می‌داند:ارزش بازار (رتبه اول)علائم تجاری ثبت‌شده بر اساس مبدأ (رتبه اول)هزینه‌های نرم‌افزاری (رتبه سوم)این بررسی نقاط قوت ایران را علاوه بر رتبه اول در ارزش بازار و علائم تجاری ثبت‌شده بر اساس مبدأ و همچنین رتبه‌ی سوم در هزینه‌های نرم‌افزاری، این موارد می‌داند: تشكیل سرمایه ناخالص (رتبه ۵)، فارغ‌التحصیلان در رشته‌های‌ علمی‌ و مهندسی (۸)، اختراعات و نوآوری‌های ثبت‌شده (۱۴)، طراحی‌های صنعتی (۱۶)، واردات فناوری‌های پیشرفته (۱۸)، مقیاس بازار داخلی (۱۹) و مقالات علمی و فنی (۲۸) .

نقاط ضعف شاخص‌های نوآوری ایران در بخش‌هایی همچون سیاست‌ها و فرهنگ كارآفرینی (رتبه ۸۵)، عملكرد لجستیك (۱۰۵)، ثبات سیاست‌ها برای انجام كسب‌وكار (۱۲۶)، مشاركت الكترونیكی (۱۲۸)، ثبات علملیاتی برای كسب‌وكارها (۱۳۰)، نرخ تعرفه‌های اعمالی (۱۳۱)، كیفیت مقررات (۱۳۳) دیده می‌شود .

كپی لینكخروجی‌های نوآوری در ایرانایجاد اپلیكیشن موبایل در سال ۲۰۲۳ معادل ۳۹.۳۱ میلیون دانلود جهانی اپلیكیشن‌های موبایل بود كه نسبت به سال قبل از آن ۴۱.۹۴ درصد كاهش داشته است و معادل رتبه ۹۳ در این شاخص است .

صادرات فناوری پیشرفته در سال ۲۰۲۱ معادل ۱۵۶.۲۹ میلیون دلار آمریكا بود كه نسبت به سال قبل ۱۰.۵۷ درصد كاهش داشته است و معادل رتبه ۱۰۷ در این شاخص است.تولید فناوری پیشرفته در سال ۲۰۲۰ معادل ۳۰.۸۲ درصد از كل تولید صنعتی بود كه نسبت به سال قبل ۱ .

۹۵ واحد درصد افزایش داشته است و معادل رتبه ۳۷ در این شاخص است.ایجاد اپلیكیشن موبایل تا ۲۰۲۳صادرات فناوری پیشرفته تا ۲۰۲۱تولید فناوری پیشرفته تا ۲۰۲۰این گزارش دانشگاه‌های برتر ایران در نوآوری را به‌ترتیب دانشگاه صنعتی شریف (با امتیاز ۳۲ .

۴۰ در رتبه‌ی ۳۳۴)، دانشگاه تهران (با امتیاز ۳۰.۷۰ در رتبه ۳۶۰) و دانشگاه امیركبیر (با امتیاز ۲۹.۵۰ در رتبه‌ی ۳۷۵) معرفی می‌كند. این منبع همچنین نشان می‌دهد كه ایران در سال ۲۰۲۴ همانند سال گذشته دارای یك خوشه در بین ۱۰۰ خوشه برتر علمی و فناوری در شاخص نوآوری جهانی است و در زمینه اختراع در فناوری پزشكی و رشته علمی برتر مهندسی، در میان برترین خوشه‌های علمی و فناوری جهانی دارای رتبه‌ی ۳۸ است .

كپی لینكشاخص‌های بهبودیافته و تضعیف‌شدهردیاب جهانی نوآوری ردیاب جهانی نوآوری ۲۰۲۴ نشان می‌دهد كه وضعیت فعلی نوآوری در ایران چگونه است، فناوری با چه سرعتی در حال پذیرش است و تأثیرات اجتماعی ناشی از آن چیست؛ بر این اساس در ایران ۵ شاخص در كوتاه‌مدت بهبود یافته‌اند و ۵ شاخص وضعیت بدتری پیدا كرده‌اند .

پنج شاخص بهبودیافته از این قرارند: بهبود «پذیرش فناوری» نشان‌دهنده افزایش استفاده از فن‌آوری‌های نوین است. «بهداشت ایمن» هم بر ارتقای شرایط بهداشتی و سلامت عمومی تأكید دارد. طبق این بررسی «اتصالات» با ارتقای زیرساخت‌های دیجیتال بهبود یافته است .

همچنین، استفاده از «وسایل نقلیه برقی» و شبكه‌های «5G» نیز نشان‌دهنده پیشرفت در تكنولوژی‌های جدید است.اما در كنار این پیشرفت‌ها، سه شاخص هم بدتر شده‌اند. این شاخص‌ها شامل «بازدهی نیروی كار» است كه حاكی از كاهش كارایی در تولید و فعالیت‌های اقتصادی است .

همچنین، «امید به زندگی» نیز با كاهش مواجه شده كه بر مشكلات اجتماعی و بهداشتی دلالت دارد. در نهایت، «تغییرات دمایی» نیز نشان‌دهنده چالش‌های محیط زیستی و اثرات منفی ناشی از تغییرات اقلیمی است كه نیازمند اقدام فوری هستند .

كپی لینكپذیرش فناوریشاخص‌های پذیرش فناوری در بخشی دیگر به دو حوزه‌ی اتصالات و همچنین ربات‌ها می‌پردازد.در بخش اتصالات به این موارد اشاره شده است:از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲، شاهد افزایش ۱.۷ درصدی اینترنت پرسرعت ثابت در ایران بوده‌ایم .

فناوری 5G از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ با رشد ۱۱.۱ درصدی روبه‌رو شده است.در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲، افزایش ۹.۶ درصدی در استفاده از خطوط ثابت اینترنت مشاهده شده است.در سال ۲۰۲۲، تعداد ۱۲.۳ كاربر به ازای هر ۱۰۰ نفر ارتباطات ثابت وجود داشته است .

در بخش دیگر، ربات به ربات‌هایی كه در اتوماسیون صنعتی به كار برده می‌شوند، اشاره دارد و می‌گوید: «بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲، كاهش ۹ درصدی در استفاده از ربات‌ها اعلام شده است.» این بررسی در دو بخش «وسایل نقلیه برقی» و «بهداشت و ایمنی»  اطلاعاتی نیافته است .

درنهایت این بررسی روندهای مثبت را در برخی حوزه‌ها مانند ارتباطات و بهره‌وری نیروی كار نشان می‌دهند، در حالی كه در حوزه‌های دیگر مانند استفاده از ربات‌ها چالش‌هایی وجود دارد.كپی لینككشورهای دیگر در چه جایگاهی قرار دارند؟بر اساس این گزارش سوئیس برای چهاردهمین سال متوالی در شاخص جهانی نوآوری (GII) در رتبه اول قرار گرفته است .

این كشور همچنان در حوزه خروجی‌های نوآوری جهانی پیشرو است و در هر دو بخش خروجی‌های دانش و فناوری و خروجی‌های خلاقانه رتبه اول را دارد و علاوه بر این‌ها در تمامی اركان دیگر شاخص جهانی نوآوری جزو پنج كشور برتر است .