هشدار دانشمندان: كلان‌خشكسالی‌ها در سرتاسر جهان رو به افزایش هستند

هشدار دانشمندان: كلان‌خشكسالی‌ها در سرتاسر جهان رو به افزایش هستندانرژی و محیط زیستعلمیدوشنبه ۱ بهمن ۱۴۰۳ - ۲۲:۳۰مطالعه 4 دقیقهغزل امیریتبلیغاتمشاهده همه ویدئو‌هاتبلیغاتتبلیغاتخشكسالی‌های شدید و افزایش دما، كشورهای بسیاری ازجمله ایران را با بحران آب و فاجعه‌های طبیعی مواجه كرده است .

اما مدیریت منابع آبی، راه‌حلی ضروری است.تبلیغاتمتخصصان در مطالعه‌ای جدید هشدار می‌دهند كه كلان‌خشكسالی‌های شدید و همچنین دوره‌های به‌مراتب داغ‌تر و خشك‌تر در سرتاسر جهان رو به افزایش هستند. «كلان‌خشكسالی» به دوره‌ی خشكسالی بسیار طولانی‌مدت و شدیدی گفته می‌شود كه ممكن است برای سال‌ها یا حتی دهه‌ها ادامه پیدا كند .

كلان‌خشكسالی باعث كاهش شدید بارش و منابع آبی در مناطق وسیعی از زمین می‌شود و در نتیجه، اثرات بسیاری بر كشاورزی، منابع طبیعی و حتی جوامع انسانی دارد. در چنین شرایطی، كمبود آب به بحران‌های شدیدتری همچون كاهش تولیدات كشاورزی، افزایش آتش‌سوزی‌ها و تهدید امنیت غذای جهان منجر می‌شود .

كلان‌خشكسالی‌ها تأثیرات عمده‌ای بر محیط زیست و زندگی انسان‌ها دارندزمین در ۳۰ سال گذشته، شاهد افزایش چشمگیر تعداد و شدت دوره‌های كلان‌خشكسالی طولانی‌مدت و سخت بوده است. كلان‌خشكسالی‌ها كه ممكن است تا چندین سال ادامه داشته باشند، آثار عمده‌ای روی محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها دارند .

پژوهشگران در گزارش خود كه در نشریه ساینس منتشر شده است، به این نكته اشاره كرده‌اند كه كمبود طولانی‌مدت بارش‌ها فقط به كاهش منابع آب آشامیدنی منجر نمی‌شود؛ بلكه می‌تواند بحران‌های عظیم در كشاورزی، افزایش ناامنی منابع غذایی، مرگ درختان و حتی وقوع آتش‌سوزی‌های وسیع جنگلی را در پی داشته باشد .

به‌گزارش ساینس‌نیوز، لیانگ‌ژی چن، جغرافیدان طبیعی از مؤسسه‌ی فدرال تحقیقات جنگل، برف و چشم‌انداز سوئیس در بیرمنس‌دورف و همكارانش در مطالعه‌ی جدید به تحلیل تأثیر كلان‌خشكسالی‌ها در سطح جهانی از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۸ پرداخته‌اند .

یافته‌ها نشان می‌دهد كه هر سال به‌طور متوسط، دوره‌های چندساله‌ی كلان‌خشكسالی حدود پنج میلیون هكتار از زمین‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. پژوهشگران توضیح می‌دهند كه هدف اصلی آن‌ها از پژوهش فقط بررسی ابعاد كلان‌خشكسالی‌ها نبوده است، بلكه به‌دنبال درك دقیق‌تری از آثار طولانی‌مدت كلان‌خشكسالی‌ها بر زیست‌بوم‌ها و جوامع انسانی بوده‌اند .

پژوهشگران برای رسیدن به هدف مطالعه، از داده‌های مربوط به بارش‌ها و تبخیر و تعرق (انتقال آب از خاك و گیاهان به جو) استفاده كرده تا كلان‌خشكسالی‌ها را شناسایی و بررسی و همچنین، رویدادها را بر اساس شدت دسته‌بندی كنند .

علاوه‌بر این، با كمك داده‌های ماهواره‌ای، تغییرات سبزینگی در مناطق مختلف را در طول كلان‌خشكسالی‌ها تحلیل كردند تا دریابند كه این دوره‌ها چه تأثیری بر پوشش گیاهی دارند. مكان مدت زمان۱. جنوب غربی آمریكای شمالی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸۲ .

ساحل صحرا (منظقه‌ی میانی صحرای بزرگ آفریقا و ساوانای سودان) ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۷۳. آسیای مركزی۱۹۹۸ تا ۲۰۰۵۴. حوضه كنگو۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸۵. آفریقای جنوب صحرا۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶ ۶. روسیه ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۱۷. جنوب غربی آمازون۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸۸ .

روسیه۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲۹. برزیل شرقی۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷۱۰. ایالات متحده مركزی۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰بزرگ‌ترین كلان‌خشكسالی‌ها از سال ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۱۸.پژوهشگران نتیجه گرفتند كه تقریباً تمامی قاره‌های زمین، دوره‌های كلان‌خشكسالی شدیدی را تجربه كرده‌اند .

بدترین كلان‌خشكسالی‌ها مربوط به جنوب غربی آمریكای شمالی بود كه از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴، دچار شدت بیشتری شد. این كلان‌خشكسالی كه شدیدترین دوره در ۱۲۰۰ سال گذشته‌ی منطقه بود، همچنان تأثیرات خود را در كالیفرنیا نشان می‌دهد .

آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای كه در این ایالت به وقوع پیوسته، به‌ویژه آتش‌سوزی‌های نامعمول لس‌آنجلس در ژانویه سال ۲۰۲۵، از پیامدهای زیست‌محیطی همین كلان‌خشكسالی‌ها هستند.تجزیه‌وتحلیل سبزینگی نیز نشان می‌دهد كه در سطح جهانی، مراتع به‌عنوان زیست‌بوم‌هایی شناخته شده‌اند كه بیشترین آسیب را از كلان‌خشكسالی‌ها دیده‌اند .

با این وجود، نكته‌ی جالب این است كه این نوع زیست‌بوم‌ها نسبت به دیگر انواع پوشش گیاهی، مانند جنگل‌های استوایی و معتدل، مقاومت بیشتری از خود نشان داده و معمولاً سریع‌تر از سایر زیست‌بوم‌ها به شرایط عادی بازمی‌گردند .

همچنین، جنگل‌های شمالی (تایگا) كه با خشكسالی‌های متناوب مواجه می‌شوند، همچنان به‌طور كلی در حال سبزترشدن هستند، زیرا دوره‌های رشد این جنگل‌ها به دلیل گرمایش زمین طولانی‌تر شده است.بیشتر بخوانیدجهان باید برای خشكسالی‌های مكرر و شدید آماده شود16 آذر 02مطالعه '3بحران آب امنیت غذایی جهان را درمعرض تهدید قرار داده است27 مهر 03مطالعه '3رودخانه‌های جهان در خشك‌ترین وضعیت خود در ۳۰ سال گذشته هستند18 مهر 03مطالعه '2در ایران نیز دوره‌های كلان‌خشكسالی به‌شدت بر منابع آبی، كشاورزی و زیست‌بوم‌های طبیعی تأثیر گذاشته‌اند .

بحران به‌طور ویژه در مناطق خشك و نیمه‌خشك ایران، مانند نواحی مركزی و جنوبی (به‌جز ساحل خلیج فارس)، شدت بیشتری پیدا كرده است. پژوهشگران ایرانی در مطالعات خود نتیجه گرفته‌اند كه كشور اكنون با بحران آب مواجه است و خشكسالی‌های طولانی‌مدت، به‌ویژه در استان‌های خشك‌تر، به‌طور مستقیم بر میزان تولید كشاورزی و تأمین منابع آبی تأثیر گذاشته است .

ایران ممكن است با بحران‌های جدی‌تری در حوزه آب، كشاورزی و امنیت غذایی روبه‌رو شوددر مناطق خشك ایران، مراتع و جنگل‌ها بیشترین آسیب را از خشكسالی‌ها دیده‌اند. این امر موجب كاهش پوشش گیاهی و كاهش تنوع زیستی در این مناطق شده است .

علاوه‌بر این، افزایش دما و طولانی‌ترشدن فصل‌های گرم سال در ایران باعث شده كه بسیاری از جنگل‌ها و مراتع مقاوم نتوانند به‌سرعت خود را بازسازی كنند. از سوی دیگر، آتش‌سوزی‌های جنگلی كه در مناطق مختلف ایران، به‌ویژه در استان‌های غربی رخ داده‌اند، در ارتباط مستقیم با خشكسالی‌های شدید و افزایش دما هستند .

این آتش‌سوزی‌ها علاوه بر تخریب منابع طبیعی، به‌طور جدی بر زندگی مردم و كشاورزی محلی نیز تأثیر می‌گذارند.پژوهش‌ها نشان می‌دهند كه اگر روند تغییرات اقلیمی و خشكسالی‌های شدید ادامه یابد، ایران ممكن است با بحران‌های جدی‌تری در حوزه‌ی آب، كشاورزی و امنیت غذایی روبه‌رو شود .

این وضعیت می‌تواند فشار بیشتری به زیست‌بوم‌های مقاوم وارد كند و باعث شود كه حتی مناطق مقاوم‌تر نیز نتوانند به شرایط پیشین خود بازگردند. پژوهشگران می‌گویند برای مقابله با این چالش‌ها، ایران به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و راه‌حل‌های عملی برای مدیریت منابع آبی و حفاظت از محیط‌زیست نیاز دارد .

با این وجود، چنین وضعیتی ممكن است در آینده سرتاسر كره زمین را دستخوش تغییر كند. پژوهشگران هشدار داده‌اند كه افزایش شدت و فراوانی كلان‌خشكسالی‌ها در زمین ممكن است حتی مقاوم‌ترین زیست‌بوم‌ها را از مرزهای تحمل فراتر برده و آن‌ها را به شرایطی برساند كه دیگر نتوانند به‌راحتی به حالت اولیه‌ی خود بازگردند .