اعتماد مردم به علم در سراسر جهان همچنان پابرجا است

اعتماد مردم به علم در سراسر جهان همچنان پابرجا استعلوم پایه و مهندسیعلمیسه‌شنبه ۹ بهمن ۱۴۰۳ - ۲۱:۵۰مطالعه 3 دقیقهغزل امیریتبلیغاتمشاهده همه ویدئو‌هاتبلیغاتتبلیغاتبر اساس برآوردها، مردم سراسر جهان همچنان اعتماد بالایی به علم دارند و نقش فعال دانشمندان را در حل چالش‌هایی مانند انرژی و سلامتی، ضروری می‌دانند .

تبلیغاتاز زمان دنیاگیری كووید ۱۹، بحث‌های بسیاری در زمینه‌ی كاهش اعتماد عمومی به علم مطرح شده است. برخی معتقد هستند افزایش اطلاعات نادرست، رواج تئوری‌های توطئه و انتقادهای افراد سرشناس، اعتماد مردم به دانشمندان را به‌شدت كاهش داده است .

اما نتایج پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد كه چنین تصوری شاید نادرست باشد. به‌گفته‌ی گروهی از پژوهشگران در مطالعه‌ای جدید، شواهد علمی این دیدگاه را تأیید نمی‌كند.در طول یك سال گذشته، نظرسنجی‌های مختلف در ایالات متحده نشان داده‌اند كه اعتماد عمومی به دانشمندان همچنان بالا است؛ اگرچه تفاوت‌هایی بر اساس گرایش‌های سیاسی وجود دارد .

اما آیا این الگو در سطح جهانی نیز مشاهده می‌شود؟ مطالعه‌ی جهانی گسترده‌ای كه با مشاركت ۲۴۱ پژوهشگر انجام شده، نشان می‌دهد كه اعتماد عمومی به دانشمندان در بسیاری از كشورها در سطحی نسبتاً بالا قرار دارد .

مطالعه‌ی جدید كه به‌عنوان بزرگ‌ترین پژوهش جهانی در زمینه اعتماد به علم پس از دنیاگیری، انتظارات اجتماعی و اولویت‌های تحقیقاتی شناخته می‌شود، به نتایج جالبی دست یافته است. دكتر ویكتوریا كولونیا، پژوهشگر اصلی مطالعه، در بیانیه‌ای اعلام كرد: «یافته‌های ما نشان می‌دهد كه در بیشتر كشورها، اعتماد مردم به دانشمندان نسبتاً بالاست و آن‌ها انتظار دارند كه دانشمندان در جامعه و سیاست، نقشی فعال ایفا كنند .

»بیشتر مردم انتظار دارند كه دانشمندان در جامعه و سیاست نقشی فعال ایفا كننددر پژوهش، ۷۱٬۹۲۲ نفر از ۶۸ كشور، از جمله كشورهایی كه پیش‌از‌این كمتر مورد‌مطالعه قرار گرفته بودند، شركت داشتند. دكتر شارلوت پنینگتون، استاد روان‌شناسی در دانشگاه استون و یكی از نویسندگان مطالعه، توضیح می‌دهد: «این پروژه نمونه‌ای از قدرت همكاری علمی گسترده برای پاسخ به پرسش‌های بنیادین درباره‌ی رفتار انسانی است .

با جمع‌آوری منابع و دانش تخصصی، توانستیم به بیش از ۷۰ هزار نفر دسترسی پیدا كنیم و به نمایندگی از ۶۸ كشور، نمونه‌های متنوع‌تر و بهتری فراهم كنیم.»نتایج پژوهش نشان داد كه سطح اعتماد مردم به دانشمندان، به‌طور میانگین ۳٫۶۲ از ۵ بود (۱ = اعتماد بسیار كم، ۵ = اعتماد بسیار بالا) .

۷۸ درصد از شركت‌كنندگان دانشمندان را شایسته، ۵۷ درصد آن‌ها را صادق و ۵۶ درصد آن‌ها را دلسوز نسبت به رفاه عمومی توصیف كردند.پنینگتون می‌افزاید مطالعه نتیجه‌ای امیدواركننده به همراه داشت: «به‌طور كلی، مردم به دانشمندان اعتماد دارند و معتقد هستند كه آن‌ها باید در جامعه و سیاست‌گذاری نقش پررنگ‌تری داشته باشند .

اعتماد بسیار حیاتی است، زیرا به مردم امكان می‌دهد بر اساس علم، تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تری درباره‌ی زندگی خود داشته باشند.»البته، برخی نگرانی‌ها نیز در این پژوهش مطرح شد. به‌عنوان مثال، فقط حدود نیمی از شركت‌كنندگان (۴۲ درصد) بر این باور بودند كه دانشمندان به اندازه‌ی كافی به نظرات دیگران توجه می‌كنند .

دكتر نیلز جی. مد، یكی از پژوهشگران مطالعه، توضیح می‌دهد: «نتایج ما نشان می‌دهد كه بسیاری از مردم احساس می‌كنند اولویت‌های علمی همیشه با اولویت‌های شخصی آن‌ها همخوانی ندارد. ما پیشنهاد می‌كنیم كه دانشمندان این بازخوردها را جدی بگیرند و راه‌هایی برای تعامل بیشتر و شنیدن نظرات مردم پیدا كنند .

»بیشتر بخوانیدچرا پیشرفت علم كند شده است؟29 دی 01مطالعه '5اخبار علمی زیر ذره‌بین؛ آیا معنای مقاله پیش‌انتشار را می‌دانید؟17 روز پیشمطالعه '4ركورد سلب اعتبار مقالات علمی در سال ۲۰۲۳ شكسته شد؛ ایران در رتبه هفتم23 آذر 02مطالعه '4پژوهش همچنین الگوهای مشابهی را كه در مطالعات قبلی در ایالات متحده مشاهده شده بود، تأیید می‌كند .

در كشورهای غربی، افرادی با گرایش‌های سیاسی راست‌گرا معمولاً اعتماد كمتری به دانشمندان دارند، در‌حالی‌كه این اعتماد در میان چپ‌گرایان بیشتر است. این امر نشان‌دهنده‌ی وجود نوعی شكاف سیاسی در نگرش به علم است .

با این وجود، ارتباط میان گرایش سیاسی و اعتماد به علم در بیشتر كشورها مشاهده نشد.افراد با گرایش سیاسی راست‌گرا معمولاً اعتماد كمتری به دانشمندان دارندیكی دیگر از موضوعات بررسی‌شده، نقش دانشمندان در جامعه و سیاست‌گذاری بود .

۸۳ درصد از پاسخ‌دهندگان معتقد بودند كه دانشمندان باید با مردم ارتباط بیشتری در زمینه‌ی علم برقرار كنند. این یافته می‌تواند مشوقی برای تقویت تلاش‌ها در زمینه‌ی ارتباطات علمی باشد. همچنین، فقط ۲۳ درصد از شركت‌كنندگان باور داشتند كه دانشمندان باید از مباحث سیاست‌گذاری عمومی فاصله گرفته و از سیاست‌های خاص حمایت نكنند .

در مقابل، ۵۲ درصد بر این باور بودند كه دانشمندان باید در سیاست‌گذاری‌ها نقش بیشتری داشته باشند.اما در زمینه‌ی اولویت‌های پژوهشی، شركت‌كنندگان انتظار داشتند كه دانشمندان بر حل مشكلاتی مانند بحران‌های انرژی، كاهش فقر و بهبود سلامت عمومی، تمركز بیشتری داشته باشند .

از سوی دیگر، توسعه‌ی فناوری‌های دفاعی و نظامی، اولویت كمتری داشت و بسیاری احساس می‌كردند كه پژوهشگران بیش‌از‌حد به این حوزه‌ها می‌پردازند.دكتر جیمز رینولدز، استاد روان‌شناسی در دانشگاه استون و یكی از نویسندگان مطالعه، می‌گوید: «پژوهش نشان می‌دهد كه اعتماد مردم به علم در سراسر جهان همچنان پابرجاست و مردم انتظار دارند كه دانشمندان در سیاست‌گذاری‌ها نیز مشاركت داشته باشند .

در مواجهه با چالش‌های بزرگی مانند بحران‌های بهداشتی یا انرژی، مردم نقش دانشمندان را حیاتی می‌دانند و خواهان حضور فعال آن‌ها هستند. این الگو در بریتانیا نیز مشهود است. در بریتانیا، اعتماد عمومی به علم یكی از بالاترین سطوح را در جهان دارد .