ریتم شبانه‌روزی یا ساعت بدن چیست؟

ریتم شبانه‌روزی یا ساعت بدن چیست؟پزشكی و سلامتعلمیپنج‌شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ - ۱۷:۰۰مطالعه 7 دقیقهآنیتا طاهرانپورتبلیغاتتبلیغاتتبلیغاتریتم شبانه‌روزی، ساعت داخلی ۲۴ ساعته در مغز ما است كه چرخه‌های هوشیاری و خواب‌آلودگی را با واكنش به تغییرات نور در محیط تنظیم می‌كند .

تبلیغاتریتم‌های شبانه‌روزی چرخه‌هایی در بدن هستند كه تقریبا در طول ۲۴ ساعت اتفاق می‌افتند. ریتم شبانه‌روزی كه با نام‌هایی مانند ساعت زیستی و ریتم سیركادین نیز شناخته می‌شود، باعث تغییرات فیزیكی، روانی و رفتاری در یك ارگانیسم می‌شوند .

اگر مشكلی برای ریتم‌های شبانه‌روزی رخ دهد منجر به مشكلات سلامتی خواهند شد.اما ریتم شبانه‌روزی دقیقا چیست و چه كاری در بدن انجام می‌دهد؟ به ریتم شبانه‌روزی، ساعت زیستی، ساعت بیولوژیكی و ساعت بدن نیز می‌گویند .

ریتم شبانه‌روزی یك فرآیند طبیعی است كه هر روزه در بدن تكرار می‌شود. این ریتم‌ها در تمام جهان طبیعی برای گیاهان، حیوانات و میكروارگانیسم‌ها رخ می‌دهد. این چرخه‌ها برای موجودات ضروری هستند و بدون توجه به عوامل خارجی نیز رخ می‌دهند .

گل‌های آفتابگردان از ساعت شبانه‌روزی داخلی برای دنبال‌كردن خورشید استفاده می‌كنند.در انسان، ریتم‌های شبانه‌روزی الگوهای تقریبی ۲۴ ساعته‌ای هستند كه بدن و مغز طی می‌كنند و امكان تغییراتی در حالات فیزیكی و ذهنی بدن، همراه با تغییرات خلقی و رفتاری ایجاد می‌كنند .

در انسان، تقریباً هر بافت و اندامی ریتم شبانه‌روزی خاص خود را دارد و در مجموع، آن‌ها با چرخه‌ی روزانه‌ی روز و شب تنظیم می‌شوند.چرخه‌ی خواب و بیداری یكی از شناخته‌شده‌ترین ریتم‌های شبانه‌روزی است. انسان‌ها در شب خسته می‌شوند و در طول روز بیشتر احساس بیداری می‌كنند .

بیشتر افراد با شنیدن ریتم شبانه‌روزی این چرخه را به یاد می‌آورند؛ اما این ریتم‌ها فقط در مورد خواب نیستند.نمونه‌های دیگر ریتم شبانه‌روزی در انسان عبارتند از:فعالیت هورمونیدمای بدنهضم و متابولیسمعملكرد ایمنیكپی لینكریتم‌های شبانه‌روزی چگونه كار می‌كنند؟ریتم‌های شبانه‌روزی فرآیندهای حیاتی هستند كه برای عملكردشان به عوامل خارجی نیاز ندارند .

بدن به ساعت‌های بیولوژیكی كه به‌شكل طبیعی در انسان و سلول‌های آن‌ها وجود دارد، پاسخ می‌دهد و به همین دلیل به عوامل خارجی نیاز ندارد.گفتیم كه هر بافت و اندام ساعت بیولوژیكی خاص دارد. این‌ها در طول ریتم خود تعامل با پروتئین‌‌های خاص و فعالیت و سرعت آن‌ها را كنترل می‌كنند .

یك ساعت اصلی در بدن، تمام این ساعت‌های تكی را كنترل می‌كند. در انسان، ساعت اصلی ساختاری به نام هسته سوپراكیاسماتیك (SCN) است كه شامل حدود ۲۰ هزار سلول عصبی است و در هیپوتالاموس قرار دارد. SCN ورودی‌های مستقیم را از چشم دریافت می‌كند .

چشم‌ها نور روز و تاریكی شب را درك می‌كنند، SCN این اطلاعات را دریافت می‌كند و به سلول‌ها می‌گوید كه مطابق با آن عمل كنند. نور، ریتم شبانه‌روزی را با یك روز ۲۴ ساعته هماهنگ نگه می‌دارد.علاوه بر واكنش‌هایی كه در سلول‌ها اتفاق می‌افتد، مواد شیمیایی مغز در پاسخ به چرخه‌های روزانه تنظیم می‌شوند .

این مواد شیمیایی تعدادی از عوامل بدن را تنظیم می‌كنند، مانند:گرسنگی و اشتهادرجه حرارتبرانگیختگی و بیداریخلق و خوكپی لینكریتم شبانه‌روزی چه ارتباطی با خواب دارد؟ریتم‌ شبانه‌روزی بدن، چرخه‌ی خواب و بیداری را كنترل می‌كند .

نقش آن‌ها در خواب، به دلیل واكنش بدن و مغز به تاریكی است. یعنی تاثیری كه می‌گذارد وقتی است كه بیشتر انسان‌ها احساس خستگی می‌كنند و تمایل به خوابیدن دارند.با تاریك‌شدن هوا، ساعت بیولوژیكی بدن به سلول‌ها دستور می‌دهد تا سرعت خود را كاهش دهند .

وقتی هوا رو به تاریكی می‌رود، ملاتونین، هورمون خواب، شروع به افزایش می‌كند و باعث خواب می‌شود. ملاتونین در حدود ساعت دو تا چهار صبح به اوج خود می‌رسد، سپس تا صبح كاهش می‌یابد و باعث بیداری می‌شود.كپی لینكچه چیزی بر ریتم شبانه‌روزی تأثیر می‌گذارد؟نور عامل بیرونی اصلی كنترل‌كننده‌ی ریتم شبانه‌روزی بدن است كه آن را با چرخه‌‌ی طبیعی ۲۴ ساعته‌ی زمین هماهنگ نگه می‌دارد .

نور و تاریكی بیشترین تأثیر را بر ریتم شبانه‌روزی دارند، اما غذا خوردن، استرس، فعالیت بدنی، محیط اجتماعی، دما و موارد دیگر نیز بر آن تأثیر می‌گذارد. با این حال، بسیاری از عوامل می‌تواند این روند را مختل كند .

چرخه ریتم شبانه‌روزی یك نوجوان معمولیNIGMSكپی لینكچه عواملی ریتم شبانه‌روزی را مختل می‌كند؟با اینكه ریتم‌های شبانه‌روزی به‌طور طبیعی اتفاق می‌افتند، عواملی می‌تواند بر آن تأثیر بگذارند. عوامل درونی كه ریتم‌ شبانه‌روزی را مختل می‌كند می‌تواند شامل انواع ژن‌های خاص یا بیماری‌های عصبی، مانند بیماری آلزایمر باشد .

اما عوامل بیرونی زیادی نیز باعث اختلال در این ریتم می‌شود.كپی لینكنورنور نامنظم می‌تواند به‌سادگی ریتم شبانه‌روزی طبیعی را مختل كند. مركز كنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) یادآور شده كه ساعت شبانه‌روزی حدود دود ساعت قبل از زمان معمول خواب فرد، حساس‌تر از همیشه است .

اگر فردی در این زمان در معرض نور زیاد قرار گیرد، ممكن است نیاز به خواب در او دیرتر احساس شود، بنابراین ممكن است احساس خواب‌آلودگی نكند، شب دیرتر بخوابد و صبح دیرتر از خواب بیدار شود.در مقابل، نور زیاد در صبح می‌تواند نیاز به خواب را زودتر كند .

خوابیدن در یك اتاق روشن ممكن است فرد را زودتر از زمان لازم از خواب بیدار كند و در شب، زمان خواب معمول او را تغییر دهد.كپی لینكرنگرنگ نورها ممكن است الگوهای شبانه‌روزی را مختل كند. CDC یادآور شده كه نور با طول موج آبی قوی‌ترین تاثیر را دارد .

طول موج‌های دیگر نور، تاثیر كمتری بر ساعت شبانه‌روزی دارند.بیشتر بخوانیدنور آبی چیست و آیا باید از پوست خود دربرابر آن محافظت كنیم؟11 تیر 01مطالعه '4نورهای آبی و سفید در دوره‌های حساس روز، مانند دو ساعت قبل از خواب، می‌توانند به‌خواب‌رفتن یا خواب‌ماندن فرد را دچار مشكل كنند .

منابع این نوع نور شامل صفحه‌نمایش‌های الكترونیكی در دستگاه‌هایی مانند گوشی، كامپیوتر و تلویزیون است.كپی لینكعادات خواب ناسالمداشتن عادات خواب ناسالم ممكن است ساعت شبانه‌روزی را مختل كند. این عادات ممكن است شامل موارد زیر باشند:بیرون رفتن دیرهنگام و زود بیدارشدننداشتن زمان خواب مشخصخوردن و آشامیدن در اواخر شبمصرف كافئین در اواخر شباستفاده از وسایل الكترونیكی در اواخر شبانجام فعالیت‌های تحریك‌كننده‌ی ذهنی در اواخر روزداشتن درد یا ناراحتی در فضای خوابكپی لینكشیفت كاریافرادی كه تا دیرهنگام یا در طول شب كار می‌كنند ممكن است دچار اختلالاتی در ریتم طبیعی شبانه‌روزی شوند .

كار شیفتی با توجه به تاثیرگذاری چرخه‌های نور خورشید و تاریكی بر بدن، ریتم شبانه‌روزی افراد را تغییر می‌دهد.كپی لینكمسافرتافرادی كه مداوم در سفر هستند ممكن است در خواب و ریتم شبانه‌روزی خود دچار اختلال شوند، به خصوص اگر اغلب بین مناطق زمانی مختلف جا‌بجا شوند .

این مساله كه به عنوان جت‌لگ شناخته می‌شود، احساس بی‌حالی یا خستگی بدن در تلاش برای هماهنگی با تغییرات زمان و ریتم‌های جدید روز است.كپی لینكشرایط زمینه‌ایاختلالات زمینه‌ای خواب ممكن است بر ریتم شبانه‌روزی تأثیر بگذارد، این موارد عبارت‌اند از:سندرم تاخیر در فاز خواب: زمانی كه ریتم شبانه‌روزی فرد به تأخیر می‌افتد، فرد ترجیح می‌دهد دیرتر بخوابد و صبح دیرتر و سخت‌تر بیدار می‌شود .

سندرم پیشرفت در فاز خواب: ریتم شبانه‌روزی جلوافتاده، بنابراین فرد در شب زودتر احساس خواب‌آلودگی می‌كند و صبح زودتر از خواب بیدار می‌شود.اختلال خواب و بیداری نامنظم: فقدان ریتم منظم كه به اختلال در خواب و بیداری منجر می‌شود .

اختلال خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته: ریتم شبانه‌روزی با یك روز ۲۴ ساعته هماهنگ نیست و در نتیجه دوره‌هایی از خواب‌آلودگی و دوره‌های بی‌خوابی ایجاد می‌شود.كپی لینكچگونه یك ریتم شبانه‌روزی سالم را حفظ كنیم؟چندین فاكتور مهم برای حفظ ریتم شبانه‌روزی سالم وجود دارد .

تنظیم یك زمان مشخص برای خوابیدن و بیدار‌شدن ممكن است به بدن كمك كند تا ریتم خود را با این زمان‌ها تنظیم كند. برخی افراد ساعت كوك می‌كنند تا هر روز در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوند. این امر ممكن است به بدن كمك كند تا شب، زمانی كه باید بخوابد تا صبح به‌موقع از خواب بیدار شود .

ایجاد برنامه‌ی منظم برای زمان خوابیدن و بیدار‌شدن باید شامل روزهای مرخصی و تعطیلات آخر هفته نیز باشد و در این روزها نیز رعایت شود.نور در اختلال در ریتم شبانه‌روزی بسیار تاثیرگذار است. محدود‌كردن نور سفید و آبی دو ساعت قبل از خواب كه تایم حساسی برای ریتم‌شبانه‌روزی است احتمالا به تنظیم ریتم كمك می‌كند .

سایر نكاتی كه ممكن است به تقویت ریتم شبانه‌روزی سالم كمك كند، شامل موارد زیر است:بیرون‌رفتن یا قرارگیری درمعرض نور شدید هنگام صبحاجتناب از مصرف كافئین در اواخر روزدر صورت نیاز، اوایل بعدازظهر چرت كوتاه زدناجتناب از چرت‌زدن‌های طولانی یا چرت‌زدن در اواخر روزاجتناب از وعده‌های غذایی سنگینانجام فعالیت‌های آرام‌بخش قبل از خواب، مانند مطالعه یا انجام حركات كششی ملایمبرخی از چای‌های گیاهی یا مكمل‌های آرام‌بخش ممكن است به ایجاد حالت خواب‌آلودگی در افرادی كه مشكل به‌خواب‌رفتن دارند كمك كند .

كپی لینكآیا اختلال در خواب نیاز به درمان دارد؟گاهی‌اوقات احساس خمودگی طبیعی است، اما افرادی كه به‌طور منظم اختلالات خواب دارند یا احساس می‌كند ریتم شبانه‌روزی آن‌ها مشكل دارد شاید بهتر باشد با پزشك مشورت كنند .

خواب بی‌كیفیت یا بی‌خوابی ممكن است به عوارض سلامتی منجر شود، از جمله:فشار خوندیابت یا مقاومت به انسولینوقفه تنفسی در خواب چاقیحمله قلبیسكتهافسردگی و اضطرابروان‌پریشیاختلالات خلق و خومقالات مرتبطچگونه الگوی خواب سالمی داشته باشیم؟14 فروردین 02مطالعه '5كم‌خوابی چه بلایی بر سر مغز ما می‌آورد؟16 دی 01مطالعه '8افرادی كه برنامه‌های نامنظم دارند، مانند كسانی كه مرتب سفر می‌كنند یا در طول شب كار می‌كنند، بهتر است با متخصص صحبت كرده تا اختلالات ریتم شبانه‌روزی را به حداقل برسانند .